Τέχνη & Τεχνολογία

(1) ΓΕΝΙΚΑ

(2) ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

(3) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Η τεχνολογία και η τέχνη ως είδη δημιουργικής δραστηριότητας στη διάρθρωση και ανάπτυξη της κοινωνίας. Η τεχνολογία ως: αντικειμενοποίηση, πλαίσιο επενέργειας του ανθρώπου στη φύση και σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, προτρέχουσα σύλληψη-γνώση και όργανο επενέργειας στη φύση. Το αισθητικό ως: μορφή συνείδησης και εξειδικευμένη ενασχόληση στον καταμερισμό της εργασίας (τέχνη). Βασικές αισθητικές κατηγορίες. Κοινωνικές λειτουργίες της τέχνης. Τέχνη και τεχνολογία στην ιστορία του πολιτισμού. Το ανυπόστατο της μεταφυσικής αντιδιαστολής συναισθήματος και λογικής, «απολλώνιου» και «διονυσιακού». Η συνθετική διάσταση της δημιουργικότητας.

(4) ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ KAI ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Διδακτέα Ύλη ανά Εβδομάδα (13 εβδομάδες) :

1η εβδομάδα:

Α. Εισαγωγικές επισημάνσεις. - αφετηριακές έννοιες.
α) Η τεχνολογία και η τέχνη ως αντικείμενα της κοινωνικής θεωρίας και της φιλοσοφίας. Γενετική και λειτουργική συγγένεια των εννοιών.
β) Η κοινωνία ως οργανικό όλο και η διάρθρωσή της. Η μεθοδολογία διερεύνησης του οργανικού όλου.

2η εβδομάδα:

Β. Η τεχνολογία και η τέχνη στη διάρθρωση της κοινωνίας.
α) Η απλούστερη σχέση της κοινωνίας ως διαδικασία: το ανθρώπινο άτομο ως έμβιο ον που αλληλεπιδρά με την φύση και τους συνανθρώπους του (ετερότητα του). Η διττή διάρθρωση της απλούστερης σχέσης.
β) Η μετάβαση από την απλούστερη σχέση στην ουσία της κοινωνίας: είδη αλληλεπίδρασης, διαμεσολαβημένη επενέργεια - μετασχηματισμός της φύσης.
• Μετάβαση από το πρώτο σύστημα σήμανσης στο δεύτερο μέσω της υπέρβασης του είναι - ως - έχει.
• Είναι -εν-εαυτώ, είναι - δι - ημάς και είναι - δι - εαυτόν.
γ) Η ουσία της κοινωνίας:
Ι. Εργασία και παραγωγή ως διαδικασία διαμεσολαβημένης και αντικειμενοποιημένης ανταλλαγής ύλης μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Εμπράγματο και προσωπικό στοιχείο της εργασιακής επενέργειας του ανθρώπου στη φύση (παραγωγικές δυνάμεις). Διάκριση, ανάδειξη, σχεδιοποίηση,(λειτουργικός και μορφολογικός)μετασχηματισμός-βελτιστοποίηση κοινωνικά χρήσιμων πτυχών των φυσικών διαδικασιών. Μίμηση-προσομοίωση και χρήση διαδικασιών της φύσης και του ανθρώπου. Ανθρωπομορφοποίηση και αποανθρωπομορφοποίηση.
• Επανάληψη και ανάπτυξη. Τυποποίηση και αναπαραγωγή. Η εργασία ως μέσο (για την ικανοποίηση δεδομένων αναγκών ) ή ως αυτοσκοπός (ανανεούμενη, αναπτυσσόμενη εργασία χάριν της τελειοποίησης και ανάπτυξης των δημιουργικών ικανοτήτων του ανθρώπου ).
• Η εργασία ως δημιουργία και κατά τους νόμους του ωραίου. Τεχνολογική και αισθητική αρτιότητα.
• Συμβολική διάσταση της δραστηριότητας. Το εργαλείο - μέσο ως φορέας νοήματος.
• Αφηρημένες μορφές της αισθητικής αντανάκλασης της πραγματικότητας: ρυθμός, συμμετρία και αναλογίες.
• Διακοσμητική και αισθητική της εργασίας. Βιομηχανική σχεδίαση.

3η εβδομάδα:

Δομή και λειτουργίες της τεχνολογίας:
1. Διαρθρωμένη (ιεραρχημένη και διατεταγμένη) εργασιακή δραστηριότητα.
2. Ενσάρκωση - αντικειμενοποίηση προγενέστερης (υλικής και πνευματικής εργασίας).Σύνολο τεχνικών διατάξεων, τεχνημάτων.
3. Πλαίσιο σχέσεων μεταξύ ανθρώπων (φάσμα δυνατοτήτων).
4. Προτρέχουσα σύλληψη (γνώση, σκοποθεσία) των μέσων και των τρόπων μετασχηματισμού του αντικειμένου βάσει της διάκρισης των ουσιωδών (αναγκαίων και ικανών) όρων αυτού του μετασχηματισμού (τεχνογνωσία).
5. Πραγμοποιημένη δύναμη της γνώσης.
6. Όργανο επενέργειας στη φύση, όργανο προστασίας από τη φύση και όργανο προστασίας της φύσης.
Η τεχνολογική συνιστώσα των βασικών κλάδων της παραγωγής:
1. της παραγωγής αγαθών προς κατανάλωση
2. της παραγωγής μέσων και αντικειμένων της εργασίας
3. της παραγωγής του υποκειμένου της εργασίας (κατάρτιση, εκπαίδευση, καλλιέργεια γνώσεων και δεξιοτήτων κλπ.)
ΙΙ. Η θέση και ο ρόλος της τεχνολογίας στις σχέσεις παραγωγής. Εργασιακές σχέσεις και κοινωνικός καταμερισμός εργασίας.

4η εβδομάδα:

δ) Το φαινόμενο και η πραγματικότητα της κοινωνίας.
Δημογραφική δομή, κοινωνικο - ταξική κινητικότητα, οικογένεια, τρόπος ζωής.
Η κοινωνική συνείδηση και οι μορφές της:
• συν-ειδέναι (γνώση, επιστήμη, τεχνοεπιστήμη). Η δημιουργική - ευρετική δύναμη της φαντασίας.
• συν-ειδέναι (ηθική, πολιτική, δίκαιο, αισθητική, θρησκεία, φιλοσοφία).
ε)Το εποικοδόμημα της κοινωνίας ως οργάνωση (θεσμικότητα) και υλικά μέσα επενέργειας στην κοινωνική βάση. Η τεχνολογική συνιστώσα των θεσμικοτήτων. Η προσωπικότητα ως διάθλαση του κοινωνικού - πολιτισμικού στο ζωντανό άτομο.. Ο ρόλος της αναπτυσσόμενης τεχνολογίας και της σχέσης προς την εργασία στην ιστορική ανάδειξη της ανθρώπινης ατομικότητας. Τυπολογία προσωπικοτήτων.

5η εβδομάδα:

Γ. Η ιδιοτυπία του αισθητικού.
Αντικειμενικοί προσδιορισμοί του αισθητικού. Αρμονία, δυσαρμονία, ρυθμός, μέτρο.
Το πρόβλημα της «χρυσής τομής»: σημείο τομής δομών – μορφών της φύσης, της κοινωνίας, της τεχνικής, της τέχνης και της ανθρώπινης πρόσληψης.
Το αισθητικό ως:
• δραστηριότητα - πτυχή κάθε δραστηριότητας
• μορφή κοινωνικής συνείδησης
• ανάγκες, βιώματα, αισθήματα, συναισθήματα.
• σκέψεις, κρίσεις, εκτιμήσεις. Η παραστατική νόηση.
• «γούστο»
• ιδεώδες.
Βασικές αισθητικές κατηγορίες: ωραίο, υψηλό, τραγικό, κωμικό. Η κάθαρση ως καθολική αισθητική κατηγορία.
Η ιδιοτυπία της τέχνης. Επίπεδα καλλιτεχνικής απεικόνισης. Μορφές γενίκευσης στην τέχνη.
Η συγκεκριμένη καθολικότητα του «τυπικού» στο καλλιτεχνικό απείκασμα - παράσταση.
• Συναισθηματικό και ορθολογικό στην καλλιτεχνική δημιουργία.
• Το χάρισμα η «τάλαντον»...
Το έργο τέχνης ως ιδιότυπο αισθητικό αντικείμενο και ως ολότητα.
Το πρόβλημα της σχέσης μορφής-περιεχομένου στην τέχνη.
• αντικείμενο και σκοπός της τέχνης.
• το καλλιτεχνικό περιεχόμενο (καλλιτεχνική ιδέα, ολότητα του αισθητικού απεικάσματος, νόημα).
• υλικό και γλώσσα της τέχνης.
• κοινωνικό νόημα. Η γλώσσα της τέχνης ως σύστημα.
• ενότητα - αλληλεπίδραση μορφής - περιεχομένου.
Η μέθοδος το ύφος, η τεχνοτροπία. Παραστατικός, συμβολικός χαρακτήρας της αισθητικής πρόσληψης και η πολυσημία του έργου τέχνης.

Κοινωνικές λειτουργίες της τέχνης:
• γνωστική (πρακτική-πνευματική προσοικείωση του κόσμου)
• επικοινωνιακή (το βίωμα και η αισθητική εμπειρία ως καθολικά προσπελάσιμα).
• διαπαιδαγωγητική
• χειραφετική
• ψυχ - αγωγική
Πρωτοπορία και κοινωνικό ιδεώδες.

6η εβδομάδα:

Δ. Η τέχνη και η τεχνολογία στη διαδικασία της ιστορικής ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας.

Ο ρόλος της τεχνολογικής εξέλιξης στην εμφάνιση, διαμόρφωση και ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Η τεχνολογική εξέλιξη ως συνιστώσα της περιοδολόγησης της ιστορίας του ανθρώπου.

1. Η αρχή (προϋποθέσεις) της διαδικασίας της ιστορικής ανάπτυξης. Η πρωταρχική εμφάνιση της κοινωνίας. Άγρα, μηχανική επεξεργασία λίθινων εργαλείων. Εξάντληση των δυνατοτήτων τελειοποίησης της χειρωνακτικής - μηχανικής επεξεργασίας του λίθου (μετάβαση στη νεολιθική εποχή) και των δυνατοτήτων άγρας. Μετάβαση σε γεωργία - κτηνοτροφία (πρώιμη βαθμίδα της παράγουσας οικονομίας). Γένος - γενετήσιοι δεσμοί. Κοινότητα του γένους.
Προϋποθέσεις της αισθητικής αντανάκλασης. Μαγεία και μίμηση. Τελετουργίες και σπηλαιογραφίες.

7η εβδομάδα:


2. Η διαμόρφωση της ανθρώπινης κοινωνίας - πολιτισμού.

α) Αρχική περίοδος: ο δουλοκτητικός κοινωνικο - οικονομικός σχηματισμός. Έναρξη παραγωγής υπερπροϊόντος - πάλη των «κοινωνικών ζώων» (τάξεις κοινωνικές - τάξεις κατεστημένες). Ο διττός χαρακτήρας του δούλου. Ιδιωτική ιδιοκτησία συνυφασμένη με τους φυσικής προελεύσεως δεσμούς. Γεωργία - κτηνοτροφία. Η χρήση του μετάλλου. Εφευρέσεις με ή χωρίς κοινωνική ζήτηση. Η έναρξη της διάλυσης των δεσμών της κοινότητας. Η εμφάνιση και το βίωμα της αλλοτρίωσης. Αισθητικές ανάγκες και θρησκευτικό βίωμα. Το ιδεώδες της καλοκαγαθίας.
β) Δεύτερη περίοδος: ανάπτυξη της μεγάλης ιδιωτικής ιδιοκτησίας σε αναντίστοιχη εαυτής βάση (γαιοκτησία). Ο φεουδαρχικός κοινωνικο - οικονομικός σχηματισμός. Δουλοπαροικία. Σύμπτωση κοινωνικών και κατεστημένων τάξεων. Ανάπτυξη της χειροτεχνίας. Γενικευμένη χρήση σιδηρών εργαλείων. Η υπαγωγή των μορφών του συνειδέναι στη θρησκεία. Η τέχνη ως θεραπαινίς της θρησκείας.

8η εβδομάδα:

γ) Ολοκλήρωση της διαμόρφωσης της ανθρώπινης κοινωνίας: ο κεφαλαιοκρατικός κοινωνικο - οικονομικός σχηματισμός Απλή συνεργασία, μανουφακτούρα, μηχανοποιημένη παραγωγή, αυτοματοποίηση, πληροφοριακό - τεχνολογικό συγκρότημα. Η επιστήμη καθίσταται άμεση παραγωγική δύναμη. Επιστημονικοποίηση της τεχνικής και τεχνολογικοποίηση της επιστήμης. Αλλοτρίωση. Μονοδιάστατη κατακερματισμένη και καθολική εργασία. Εμπορευματοποίηση της επιστημονικο - τεχνικής δραστηριότητας. Υπαγωγή της τεχνολογίας στην κερδοφορία. Ιδιοκτησιακό καθεστώς, ευρεσιτεχνίες, άδειες παραγωγής και πνευματικά δικαιώματα. Ραγδαία ανάπτυξη και φραγμοί στις παραγωγικές δυνάμεις. Ανταγωνιστικότητα και μεγιστοποίηση της ανισομέρειας της ανάπτυξης. Διάκριση και διάσταση των σφαιρών της κοινωνικής ζωής.
Εμπορευματοποίηση της τέχνης. Αισθητικοποίηση του καταναλωτισμού. Η αισθητική υποκειμενικότητα στο απόγειό της. Αποξένωση - και επάνοδος στο υποκείμενο. Από το άτομο - ιδιώτη στην αυτοσυνειδησία του ανθρώπινου γένους.
Αυτοκαταστροφικές και δημιουργικές - επαναστατικές τάσεις.

3. Η ωριμότητα της ανθρώπινης κοινωνίας και η ολόπλευρη ανάπτυξη του πολιτισμού. Ώριμη αυτοματοποίηση, παραγωγή αυτομάτων από αυτόματα, ριζική αλλαγή του χαρακτήρα της εργασίας. Υπέρβαση του εξανδραποδιστικού - υποδουλωτικού καταμερισμού της εργασίας. Από τη διοίκηση ανθρώπων - στη διοίκηση εμπράγματων διαδικασιών. Εξάλειψη των χειραγωγικών-εξουσιαστικών σχέσεων κυριαρχίας και υποταγής.
Η εργασία ως φυσική και διανοητική παιδεία (culture) ολόπλευρα αναπτυσσόμενων προσωπικοτήτων. Η υπέρβαση - «άρση» της τέχνης ως στοιχείου του υποδουλωτικού καταμερισμού της εργασίας.

9η εβδομάδα:

Δ. Γνωσιολογικά, μεθοδολογικά και λογικά ζητήματα.
1. Ο ρόλος της τεχνολογικής διαμεσολάβησης στην ανθρωποκοινωνιογένεση:
• διάκριση της πηγής του ερεθίσματος από το ερέθισμα και από τον άνθρωπο-δέκτη.
• διάκριση του αντικειμένου από το υποκείμενο και του τελευταίου από τον περίγυρό του.
• δημιουργία του δεύτερου συστήματος σήμανσης (σημεία-σύμβολα).
• διάκριση των ουσιωδών (αναγκαίων και ικανών) για το μετασχηματισμό του εξωτερικού αντικειμένου πλευρών (γνώση, σκοποθεσία).
• κοινοποίηση των προαναφερθέντων (επικοινωνία).
• αυτοσυνείδηση, αυτογνωσία, αυτορύθμιση, αυτοέλεγχος.

2. Τεχνολογία και μεθοδολογία. Εμπράγματη και νοητική διαμεσολάβηση. Τα μέσα και οι τρόποι της εμπράγματης (πρακτικής) και της νοητικής δραστηριότητας (γνωστικής διαδικασίας).
3. Η γνωστική λειτουργία της τέχνης. Τέχνη και αντανάκλαση. Το πρόβλημα της αναπαραστατικότητας.
4. Από τη χειροτεχνική μαθητεία δεξιοτήτων στις ορθολογικές γενικεύσεις - συνόψεις. Σύνδεση με φυσιογνωσία και μαθηματικά: τεχνικές επιστήμες-πολυτεχνική εκπαίδευση. Αναλυτική ακρίβεια και υπολογισμός, ποσοτική-δομική προσέγγιση. Το βασίλειο της «διάνοιας» και η ταύτιση τεχνικής-χειραγώγησης.
5. Το πρόβλημα της πολυειδίκευσης. Ακρότητες τύπων ειδικών: «τα πάντα επί του τίποτε» και «τίποτε επί του παντός».
6. Συστημική τεχνολογία .Συνθετική διεπιστημονική προσέγγιση πολύπλευρων και αντιφατικών διαδικασιών. Μετάβαση στο «λόγο». Στοιχεία της συνθετικής επιστήμης-παιδείας του μέλλοντος.
7. Σχέσεις επιστήμης-τεχνολογίας-πρακτικής. Επιστημονικές και τεχνολογικές επαναστάσεις. Καινοτομίες και νεωτερισμοί.
8. Το πρόβλημα της ταύτισης - διάστασης αντικειμενικών φυσικών νόμων και τεχνολογικής χρήσης τους.
9. Φιλοσοφική και μεθοδολογική προσέγγιση της πληροφορικής. Πληροφορία και διοίκηση-διαχείριση. Η οπτική της κυβερνητικής. Οι ιδιότητες της πληροφορίας. Εννοιολογήσεις στα πλαίσια της κυβερνητικής. Πληροφορία-αντανάκλαση-γνώση. Πληροφορία και φιλοσοφικές κατηγορίες. Η προέλευση της διοίκησης και η πληροφορία. Πορίσματα - προοπτικές.


10η εβδομάδα:

Ε. Ανάδειξη επίκαιρων κοινωνικο-φιλοσοφικών ζητημάτων.
1. Κίνηση, εξέλιξη, μεγέθυνση, ανάπτυξη, πρόοδος και οπισθοδρόμηση. Κριτήρια. Ο ρόλος και η θέση της τέχνης και της τεχνολογίας στην κοινωνική πρόοδο. Κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη και καλλιτεχνική δημιουργία. Ο μη γραμμικός χαρακτήρας του κοινωνικο – ιστορικού προσδιορισμού της τέχνης.
2. Ιστορικό και λογικό, συγχρονία και διαχρονία. Συνέχεια και ασυνέχεια στην ιστορία του πολιτισμού. «Νεοτερικότητα» και «εκσυγχρονισμός» (θεωρίες, κριτική).
3. Καθολικό, γενικό και ειδικό (ιδιαιτερότητα) στην ιστορία του πολιτισμού. Αιτιότητα, αιτιοκρατία, νομοτέλεια. Ελευθερία και αναγκαιότητα. Τεχνολογικός ντετερμινισμός-φετιχισμός της τεχνολογίας.
4. Εργαλεία - μηχανισμοί - μηχανές - συστήματα μηχανών - αυτοματισμοί - βαθμίδες αυτοματοποίησης.
5. Περί του «μηχανισμού» κοινωνικού προσδιορισμού της εκπόνησης, υιοθέτησης, εδραίωσης, ανάπτυξης και διάδοσης του εκάστοτε ιστορικά συγκεκριμένου τύπου («μοντέλου») τεχνολογίας. Οι έννοιες : κοινωνική ανάγκη και φερέγγυος ζήτηση. Ο διαμεσολαβημένος, περίπλοκος, και ανισομερής χαρακτήρας εκδήλωσης των κοινωνικών αναγκών στο στάδιο της ολοκλήρωσης της διαμόρφωσης της ανθρώπινης κοινωνίας.
6. Κινητήριες δυνάμεις ανάπτυξης της παραγωγικής σχέσης του ανθρώπου προς τη φύση (και της τεχνολογικής πλευράς αυτής της σχέσης):
(α) η διαφορά μεταξύ ποσότητας και ποιότητας προϊόντων της παραγωγής και μέτρου των βιολογικά οροθετημένων αναγκών (σε συνθήκες ελλειμματικής παραγωγής, σπανιότητας και ανεπάρκειας).
(β) η ικανοποίηση της ανάγκης για εργασία - η αντίφαση μεταξύ ανάγκης για εργασία και κεκτημένου επιπέδου (και χαρακτήρα) των δυνατοτήτων ικανοποίησης της εν λόγω ανάγκης (σε συνθήκες παραγωγής που διασφαλίζουν αφθονία προϊόντων για την ικανοποίηση του μέτρου των βιολογικά οροθετημένων αναγκών).

11η εβδομάδα:

7. Το εκάστοτε κεκτημένο επίπεδο παραγωγικής σχέσης προς τη φύση (και η τεχνολογική συνιστώσα του) ως φάσμα δυνατοτήτων. Ο καθοριστικός ρόλος των σχέσεων παραγωγής ως προς τον εκάστοτε ιστορικά συγκεκριμένο τρόπο και το βαθμό υλοποίησης των διαθέσιμων δυνατοτήτων μεταβολής που εμπεριέχει το εν λόγω φάσμα δυνατοτήτων. Το ανέφικτο υπέρβασης αυτού του φάσματος.
8. Παρελκυστικές αυταπάτες, μονομέρειες, απολυτοποιήσεις φαινομενικοτήτων και ιδεολογήματα:
(α) ο αντικειμενισμός της τεχνοκρατίας και του οικονομισμού -- συγκάλυψη της ταξικής υφής και γραμμική-εξελικτική αντίληψη περί δήθεν μεταφυσικά αυθύπαρκτης, αυτοπροσδιοριζόμενης και αδήριτα απαρέγκλιτης πορείας του τρόπου παραγωγής και της τεχνολογίας του.
(β) ο βουλησιαρχικός υποκειμενισμός και η μέχρι αυθαιρεσίας απολυτοποίηση της ευχέρειας επιλογής από το υποκείμενο κατά το δοκούν τρόπου παραγωγής και τεχνολογικού μοντέλου σε δύο εκδοχές: της «φωτισμένης» εκσυγχρονιστικής ελίτ και της «ριζοσπαστικής» υπερεπαναστατικής πρωτοπορίας. Στην πρώτη εκδοχή η βουλησιαρχία αυτοπροβάλλεται ως υπερταξική-απολίτικη και μεταρρυθμιστική, ενώ στη δεύτερη ως αποκλειστικά ταξική και υπερπολιτικοποιημένη.
9. Ο ρόλος της τεχνολογίας στον υλικό και πνευματικό πολιτισμό. Ταξικός χαρακτήρας του πολιτισμού. Δύο πολιτισμοί στην ταξική κοινωνία. Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης στη σύγχρονη κοινωνία.

12η εβδομάδα:

10. Κεφάλαιο - εμπορευματικές και χρηματικές σχέσεις: η μη παραγωγική συνάφεια της τεχνολογικά και παραγωγικά κατακερματισμένης κοινωνίας.
11. Θετικές και αρνητικές επιπτώσεις της τεχνολογικής ανάπτυξης στη ζωή της κοινωνίας και του ανθρώπου. Η επιστημονικο - τεχνική επανάσταση και ο άνθρωπος. Είναι η τεχνολογική ανάπτυξη «ευλογία» ή «κατάρα».
12. Η κλιμάκωση των τεχνολογικών διαμεσολαβήσεων ως παράγων της εντατικοποίησης της ψυχικής δραστηριότητας. Τεχνολογία και ιστορικές μεταβολές της χρονικότητας και των ρυθμών της ζωής.
13.Η κεφαλαιοκρατική χρήση των τεχνολογιών και η ανεργία ως καταστροφή της κύριας παραγωγικής δύναμης.
14.Ο φετιχισμός της επιστήμης και της τεχνολογίας: τεχνοφοβία - τεχνοκρατία, αντιεπιστημονισμός - επιστημονισμός. Τεχνοκρατικές ουτοπίες και οπισθοδρομικός ρομαντισμός.
17.Ο παραγωγικός και παιδαγωγικός - πολιτισμικός ρόλος της εκπαίδευσης - παιδείας στη σύγχρονη κοινωνία. Η θέση και ο ρόλος της παιδείας: ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας ή χειραγωγικές τεχνικές; Η παιδεία ως παραγωγή και αναπαραγωγή του υποκειμένου της εργασίας, ως παραγωγή - πιστοποίηση γνώσεων, ως κατανομέας θέσεων και ρόλων στο πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων δια των επαγγελμάτων και ως συνιστώσα διαμόρφωσης του κοινωνικού συνειδέναι. Η παιδεία ως θεσμικότητα.
18. Η αισθητική - καλλιτεχνική συνιστώσα της αγωγής. Ψυχ – αγωγία και διασκέδαση.
19.Μέσα μαζικής ενημέρωσης ή χειραγώγησης. Ελεύθερος χρόνος ή εξωεργασιακή επεξεργασία συνειδητού και ασυνείδητου; Διαδίκτυα, τηλεματική και πολυμέσα στην υλική και πνευματική παραγωγή. Επικοινωνιακός υπερπληθωρισμός και ελλείμματα. Η προσωποποιός και αποπροσωποποιός διαμεσολάβηση της κοινωνικο - ψυχολογικής επικοινωνίας στη δομή της μαζικής επικοινωνίας και της διαδικτύωσης. Επικοινωνιακό πεδίο: εντάξεις και αποκλεισμοί.
20. Η βιομηχανία θεάματος - ακροάματος. Τα προβλήματα της «μαζικής τέχνης». Τέχνη, μαζική παραγωγή και μαζική κατανάλωση. Τέχνη και καταναλωτισμός. Τέχνη, τεχνική και διαφήμιση. Το «κιτς». Κυνήγι του εφήμερου, επίφαση νεωτερισμού, εντυπωσιασμός, κραυγαλέα εκκεντρικότητα και υπαρξιακή αγωνία του δημιουργού με «ημερομηνία λήξης». Μόδα, μοντέρνο και μετα-μοντέρνο. Η διαχρονική αισθητική λειτουργία του κλασσικού στην αυθεντική τέχνη.

13η εβδομάδα:

21. Η αντιφατικότητα της «παγκοσμιοποίησης». Τεχνολογικές, οικονομικές, κοινωνικές, (γαιο-) πολιτικές και πολιτισμικές διαστάσεις. Κοινωνίες της διακινδύνευσης. Χωροταξικές και δημογραφικές διαστάσεις της ανισομέρειας.
22. Ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός. Λαϊκό και ταξικό στην τέχνη. Εθνικό και διεθνικό την τέχνη και τεχνολογία. Περί «πολυπολιτισμικότητας».
23.Βία και συναίνεση, πόλεμος και ειρήνη. Η αισθητικοποίηση της βίας. Η βία ως θέαμα. Ο ρόλος και η θέση της τεχνολογίας. Στρατιωτικοποίηση επιστήμης - τεχνολογίας..
24. Υπαρξιακό κενό και αναζήτηση έντονων και εξεζητημένων συγκινήσεων.
25.Φύση και κοινωνία. Το πρόβλημα του φυσικού κάλους. Η ληστρική σχέση προς τη φύση ως συνεπακόλουθο της εκμεταλλευτικής χρησιμοθηρίας μέσω χειραγωγικών τεχνικών. Το φάσμα της οικολογικής αυτοκαταστροφής της ανθρωπότητας. Αστυφιλία και μεγαλουπόλεις. Οι διαστημικές προοπτικές της ανθρωπότητας.
26.Τέχνη και τεχνολογία. Καλλιτεχνική και επιστημονικο - τεχνική δημιουργικότητα. Σχέση χρηστικής λειτουργικότητας και αισθητικής αρτιότητας. Η βιομηχανική σχεδίαση. Σχέση τεχνολογικής και αισθητικής αρτιότητας.
27. Μαζικός πολιτισμός και ελιτισμός. Η επιστημονικο-τεχνική επανάσταση και η τέχνη.
28. Ο φετιχισμός της τέχνης, του καλλιτέχνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η «τέχνη για την τέχνη». Η τέχνη ως αντίδοτο και ως άλλοθι για τις αλλοτριωτικές επιπτώσεις της εκμεταλλευτικής τεχνοκρατικής χρησιμοθηρίας.
29.Απόψεις περί τέχνης και αισθητικής. εγελιανισμός, μαρξισμός, φιλοσοφία της ζωής, νεοθωμισμός, ενορατισμός, νεοθετικισμός, φροϋδισμός, υπαρξισμός, φαινομενολογία, μοντέρνο και μεταμοντέρνο.
30. Το ανυπόστατο της μεταφυσικής αντιδιαστολής «απολλώνιου» και «διονυσιακού», λογικού και βιωματικού...τεχνολογίας και τέχνης.

Αλλα Σχόλια για την Οργάνωση της Διδασκαλίας :

Κατά την διάρκεια των παραδόσεων/διαλέξεων, αλλά και μετά το πέρας εκάστης, τίθενται ερωτήματα, προτάσεις κ.λπ. των φοιτητών/-τριών και γίνεται συζήτηση. Ερωτήματα τίθενται και μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας ευθέως ή/και μέσω της πλατφόρμας του μαθήματος στο www.eclass.tuc.gr Όταν ανακύπτει η αναγκαιότητα περαιτέρω διευκρινίσεων και ανάλυσης κάποιων θεματικών ενοτήτων, γίνονται συμπληρωματικά φροντιστηριακά μαθήματα - σεμινάρια διά ζώσης ή με τηλεδιάσκεψη.

(5) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Σχόλια για την Αξιολόγηση των Φοιτητών :

Γραπτή εξέταση βάσει αριθμημένων ερωτηματολογίων (με 3 ερωτήσεις έκαστο, εκ των οποίων επιλέγονται οι 2), τα οποία περιλαμβάνουν ερωτήσεις ανάπτυξης δοκιμίων, βάσει της κατανόησης και συνδυαστικής χρήσης των γνώσεων της θεωρίας, καθώς και της δημιουργικής-κριτικής σκέψης.

(6) ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Δ. Πατέλης. Παραδόσεις «Τέχνη & Τεχνολογία. ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ. Για την αντιφατική ενότητα είναι και συν-ειδέναι, πράττειν, νοείν, συν-αισθάναισθαι, και ποιείν». Ηλεκτρονικές σημειώσεις, διαθέσιμες στο eclass
• Ψηφιακή βιβλιογραφία και οπτικοακουστικό υλικό-πολυμέσα με συνδέσμους στο www.eclass.tuc.gr/courses/MPD279/

Συναφής Βιβλιογραφία (μερική κάλυψη):

Τεχνολογία Κοινωνία Πολιτισμός
Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 3185
Έκδοση: 1/2002
Συγγραφείς: Βακαλιός, Θανάσης
ISBN: 960-8295-01-7
Τύπος: Σύγγραμμα
Διαθέτης (Εκδότης): ΧΑΤΖΗΪΑΚΩΒΟΥ Θ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Φιλοσοφία και Τεχνολογία - Δοκίμιο οριακής οντολογίας
Κωδικός Βιβλίου στον Εύδοξο: 16603
Έκδοση: 1η έκδ./2004
Συγγραφείς: Τσιαντής Γιώργος Ι.
ISBN: 978-960-286-828-7